NSA w wyroku z 30 lipca 2020 r. (I FSK 42/20) uznał, że sądy mają prawo badać, czy organ podatkowy nie odwołał się do postępowania karnoskarbowego w sposób stanowiący nadużycie prawa. Czy po tym wyroku coś się zmieniło w praktyce?

Przypomnijmy, w jakich sytuacjach do tego dochodzi.

Termin przedawnienia w ujęciu procesowym wyznacza czas na wydanie i wykonanie decyzji ostatecznej. Dylemat pojawia się, gdy zbliżamy się do upływu tego terminu, a przed organami jeszcze wiele czynności, których nie zdążą wykonać. Bez zastosowania środków nadzwyczajnych sprawa upadnie ze względu na przedawnienie. Obok środków zabezpieczających i egzekucyjnych takim środkiem jest wszczęcie postępowania karnego. W pierwszych dwóch przypadkach podatnik jest wyposażony w środki ochrony prawnej i jeśli skutecznie zaskarży te działania, to okaże się, że zobowiązanie się przedawniło. Inaczej jest w przypadku postępowania karnego – jego wszczęcie jest absolutnie poza kontrolą sądową. Sąd karny ocenia zasadność oskarżenia, a nie wszczęcia śledztwa. Zresztą do czasu postawienia zarzutów podejrzanemu nie ma strony postępowania, której przysługiwałyby środki ochrony prawnej. Dlatego to rozwiązanie jest takie skuteczne dla urzędów, a w konsekwencji popularne.

NSA wskazał, że takie przypadki to nadużycie prawa.

NSA orzekał w konkretnej sprawie. Miałem przyjemność być pełnomocnikiem skarżącej spółki i w tym przypadku po prostu nie mogło być najmniejszych wątpliwości, że prawo potraktowano instrumentalnie. Co jednak, jeśli organ ścigania w obliczu ryzyka uznania jego działań za instrumentalne utrudni sądowi ogląd sprawy i poza wszczęciem postępowania karnego wykona kilka czynności procesowych? To dziś niestety nierzadka reakcja na orzeczenie NSA – zebranie dodatkowych dokumentów, przesłuchanie świadków itp. Obawiam się, że niebawem nie tylko będziemy przekonywać sąd, że powinien badać nadużycie prawa, lecz że to nadużycie faktycznie miało miejsce.

Kliknij tutaj : czytaj więcej