ryby konsensualne funkcjonują w polskim procesie karnym już od ponad 25 lat. Doświadczenia procesowe potwierdzają efektywność i duże praktyczne znaczenie tych trybów. Obecnie, przy ich zastosowaniu, zapada co czwarty wyrok, natomiast we wcześniejszych latach ten udział procentowy był wyższy. Za rozszerzeniem stosowania trybów konsensualnych w procesie karnym przemawiają trzy podstawowe argumenty. Pierwszym z nich jest niewątpliwie zapewnienie krótkiego i sprawnego postępowania. Krótkie postępowanie generuje zaś niskie koszty. Drugim argumentem jest to, że w postępowaniach kończących się w trybach konsensualnych należycie uwzględnione są interesy pokrzywdzonego. Pokrzywdzony musi zgodzić się na treść porozumienia oraz uzyskuje kompensacje szkody. Trzecim argumentem zaś jest to, że skoro uzyskany wyrok jest wynikiem porozumienia zaakceptowanego przez oskarżonego, to oskarżony w tak przeprowadzonym procesie uzyskuje sprawiedliwe i satysfakcjonujące rozstrzygnięcie. 

Umorzenie mediacyjne i w sprawach mniejszej wagi
W zaprezentowanym projekcie przewidziane jest wprowadzenie dwóch zupełnie nowych instytucji na etapie postępowania przygotowawczego: umorzenia mediacyjnego oraz umorzenia w sprawach mniejszej wagi bez pokrzywdzonego. Do umorzenia postępowania uprawniony będzie prokurator. W projekcie przewidziano, że do umorzenia mediacyjnego dojść będzie mogło w odniesieniu do określonych enumeratywnie przestępstw, po skierowaniu podejrzanego i pokrzywdzonego przez prokuratora do mediacji i wykonaniu przez podejrzanego zawartej ugody. W przypadku przestępstw przeciwko mieniu projekt zakłada, że wartość tego mienia nie może przekraczać 20 tysięcy złotych. Jest to kwota stosunkowo niska, biorąc pod uwagę wartość dóbr i usług. Drugą proponowaną instytucją jest umorzenie w sprawach mniejszej wagi, w których nie występuje pokrzywdzony. Ta instytucja ma być stosowana w odniesieniu do przestępstw przeciwko dokumentom, w odniesieniu do których brak jest pokrzywdzonego. Przestępstwa te zawierają tzw. typy uprzywilejowane przypadku mniejszej wagi, w których wymiar kary jest niższy. Obecnie w praktyce organy ścigania korzystają z typów uprzywilejowanych raczej niechętnie pozostawiając sądom ewentualne przyjęcie przypadku mniejszej wagi. Stosowanie zatem projektowanych instytucji umorzenia musiałoby się wiązać zatem również z pewną zmianą sposobu myślenia prokuratorów i większą swobodą w podejmowaniu decyzji procesowych w postaci umorzenia postępowania.

Czytaj więcej na Prawo.pl: